BIOS và UEFI khác nhau khá nhiều, nhưng sự ra đời của UEFI đã giúp nhiều cài đặt máy tính trở nên dễ dàng tiếp cận hơn với người dùng. Mục tiêu của cả hai là cho phép người dùng tùy chỉnh một số cài đặt phần cứng trước khi máy tính tải vào hệ điều hành.
BIOS là gì?
BIOS (Basic Input Output System) là phần mềm đầu tiên chạy khi khởi động máy tính và điều khiển POST (Power On Self Test). Nó được lưu trữ trên một chip nhớ nhỏ, giúp các cài đặt được lưu ngay cả khi tắt máy. BIOS đi kèm sẵn trên tất cả các bo mạch chủ và có thể truy cập trước khi Windows tải hoặc từ trong Windows.
GPT/MBR là gì?
Cả 2 chuẩn GPT hay MBR đều là tiêu chuẩn ổ cứng quy định cách thức nhập hoặc xuất dữ liệu, phân vùng ổ đĩa. MBR là viết tắt của Master Boot Record và GPT viết tắt của GUID Partition Table. Mỗi một chuẩn đều có những đặc điểm riêng như chuẩn GPT ra đời sau nên có nhiều ưu điểm và lợi thế hơn chuẩn MBR, ra mắt trước đó.
Ngoài ra, tiêu chuẩn MBR có thể sử dụng trên các máy tính dùng chuẩn BIOS hay UEFI, nhưng GPT sẽ chỉ dùng được trên máy tính chuẩn UEFI mà thôi. Trường hợp bạn muốn biết ổ cứng máy tính đang dùng chuẩn GPT hay MBR không hay máy tính đang boot bằng UEFI mode hay Legacy mode, bạn có thể dùng ứng dụng Show Disk Partition Style.
UEFI/Legacy là gì?
UEFI và LEGACY là hai giao diện phần mềm có nhiệm vụ kiểm tra các thiết bị ra vào trong máy tính, giữ cho máy tính hoạt động bình thường, đóng vai trò như một thông dịch viên giữa hệ điều hành và phần mềm máy tính khi máy khởi động.
LEGACY BIOS thường được gọi là BIOS truyền thống, ra đời vào năm 1975, là một phần mềm được lưu trữ trên một chip trên bo mạch chủ của máy tính và về cơ bản nó là một tập hợp các hướng dẫn chạy các thiết bị để khởi động hệ điều hành máy tính.
UEFI là từ viết tắt của Unifiel Extensibale Firmware Interface, là một phần mềm mở rộng hợp nhất dùng để kết nối phần mềm máy tính với hệ điều hành của nó. Được Intel phát triển nhằm cải thiện các hạn chế của LEGACY BIOS và tất nhiên nó sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn nhiều.
Chuẩn UEFI là sự thay thế tiên tiến hơn cho LEGACY và nó mang lại cho nó một loạt các chức năng hiện đại để đưa máy tính lên một tầm cao mới trong vài thập kỷ sau đó.
Boot được hiểu đơn giản là quá trình khởi động máy tính. Bộ nhớ máy tính sẽ chạy một đoạn chương trình để kiểm tra và cài đặt hệ điều hành vào bộ nhớ RAM, sẵn sàng cho người dùng chạy ứng dụng.
UEFI boot là quy trình khởi động máy tính theo chuẩn UEFI ( chuẩn UEFI là gì đã được giải thích ở trên).
Ngày nay UEFI boot được sự dụng khá phổ biến bởi các ưu điểm của chuẩn UEFI, hoạt động như một hệ điều hành chạy bằng phần mềm, có thể kế thừa quá trình khởi động của LEGACY BIOS, chịu trách nhiệm khởi tạo phần cứng của một thiết bị trước khi qua sự kiểm soát phần cứng của hệ điều hành.
Sự khác biệt chính:
- Phương thức khởi động: BIOS sử dụng MBR, UEFI sử dụng GPT.
- Khả năng hoạt động: BIOS hoạt động ở chế độ 16-bit, UEFI có thể hoạt động ở chế độ 64-bit.
- Giao diện: UEFI có giao diện đồ họa, dễ sử dụng hơn và hỗ trợ điều hướng chuột.
- Hỗ trợ phần cứng: UEFI hỗ trợ phần cứng mới như PCIe, NVMe và USB 3.0.
- Tính năng bổ sung: UEFI có khả năng kết nối mạng, giúp cập nhật và khắc phục sự cố từ xa.
Cách kiểm tra UEFI/Legacy cũng như MBR/GPT bằng Show Disk Partition Style
Show Disk Partition Style là phần mềm hỗ trợ bạn kiểm tra máy dùng phân vùng GBT hay MBR cũng như hệ thống boot ở Legacy mode hay UEFI mode.
Đầu tiên bạn tải về ứng dụng Show Disk Partition Style 1.1 tại đây, giải nén và chạy (không yêu cầu cài đặt).
Như bạn thấy ngay giao diện hiển thị, cột Partition Style sẽ cho bạn thông tin rõ ràng từng ổ đĩa bao gồm phần đầu là Partition Table (MBR hoặc GPT) – phần sau là Bios Mode (UEFI hay Legacy).
Show Disk Partition Style tương thích Windows 10, Windows 8.1, Windows 8, Windows 7, Windows Vista, Windows XP – (x86 & x64). Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho bạn khi muốn tạo USB boot hay làm gì mà cần thông tin về MBR/GPT hay UEFI/Legacy của máy!
