Trong vài năm tới, việc chứng minh danh tính trong hành trình du lịch có thể sẽ thay đổi đáng kể khi khuôn mặt của bạn dự kiến sẽ trở thành “hộ chiếu” mới. Hộ chiếu đã tồn tại hàng thế kỷ như một phương tiện di chuyển từ nơi này sang nơi khác, nhưng đến sau Thế chiến thứ nhất, việc chuẩn hóa hộ chiếu như chúng ta biết hiện nay mới thực sự phát triển. Hộ chiếu được xem như một biện pháp an ninh để ngăn chặn gián điệp và người nhập cư không hợp pháp. Tuy nhiên, nhiều người vẫn cho rằng sự tồn tại của hộ chiếu trong thế giới hiện đại là một “tàn dư” không cần thiết.
Gần đây, hộ chiếu giấy – loại hộ chiếu đầu tiên được số hóa dưới dạng “e-Passports” với chip NFC vào năm 2006 – đang trải qua một cuộc cách mạng lớn. Ngành du lịch, các sân bay và chính phủ đều đang cố gắng loại bỏ yêu cầu xuất trình hộ chiếu khi bay quốc tế. Theo đó, con người có thể không cần phải mang theo hộ chiếu nữa.
Thay vào đó, công nghệ nhận diện khuôn mặt và smartphone đang ngày càng được sử dụng để xác minh danh tính và thông tin chuyến bay của hành khách. Nhiều người ủng hộ cho rằng những hệ thống này có thể giảm thiểu thời gian chờ đợi và những khó khăn trong việc làm thủ tục tại sân bay. Tuy nhiên, các chuyên gia về quyền riêng tư cảnh báo rằng vẫn còn ít thông tin minh bạch về công nghệ đang được triển khai và nguy cơ rò rỉ dữ liệu hay giám sát không mong muốn có thể tăng cao.
Xu hướng loại bỏ hộ chiếu giấy đang diễn ra một cách đồng bộ trên toàn cầu. Đến nay, nhiều sân bay tại các nước như Phần Lan, Canada, Hà Lan, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Vương quốc Anh, Ý, Hoa Kỳ, Ấn Độ… đã thử nghiệm các phương pháp du lịch không cần hộ chiếu hoặc công nghệ hỗ trợ việc này. Gần đây, chính quyền Singapore đã công bố cho phép cư dân bay tới và từ đất nước này mà không cần hộ chiếu, và khách quốc tế cũng được “tận hưởng sự tiện lợi” khi không cần thủ tục nhập cảnh.
Theo Athina Ioannou, giảng viên tại Đại học Surrey, Anh, xu hướng này có thể sẽ trở thành phương thức chính trong du lịch trong tương lai gần. Bà cho rằng đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh quá trình phát triển du lịch không tiếp xúc, nhằm đưa hành khách qua sân bay nhanh hơn.
Mặc dù các thử nghiệm khác nhau đang diễn ra trên khắp thế giới với công nghệ và quy trình khác nhau, nhưng nhìn chung, chúng hoạt động theo những cách tương tự nhau: thông tin được lưu trữ trong chip NFC của hộ chiếu sẽ được số hóa và liên kết với điện thoại của bạn. Liên minh châu Âu đang lên kế hoạch phát triển một ứng dụng du lịch chính thức cho điều này. Tại sân bay, bạn chỉ cần trình điện thoại, và một camera nhận diện khuôn mặt sẽ cố gắng xác minh bạn với bức ảnh trên hộ chiếu.
Một trong những cách thử nghiệm phổ biến nhất hiện nay là sử dụng “chứng nhận du lịch số” (DTC). Theo Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), DTC bao gồm hai phần: một phần ảo đại diện cho thông tin trên hộ chiếu, và một phần vật lý là thông tin trên điện thoại của bạn. Để đảm bảo tính chính xác, hai phần này được mã hóa liên kết với nhau.
Điều này giúp các nhà chức trách có thể xác minh được dữ liệu hộ chiếu trước khi hành khách đến và đảm bảo tính xác thực của thông tin. Dù việc chấm dứt hàng dài tại sân bay sẽ được nhiều người hoan nghênh, nhưng việc chuyển sang tài liệu du lịch số cũng đặt ra những vấn đề về bảo vệ dữ liệu, sự phổ biến của công nghệ giám sát như nhận diện khuôn mặt và việc liệu các hệ thống ID kỹ thuật số có được áp dụng ở các lĩnh vực khác trong xã hội hay không.
Riêng trong lĩnh vực du lịch, việc sử dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt cũng gây ra những lo ngại về tính bảo mật và sự kiểm soát của các chính phủ khác nhau, trong khi một số quốc gia có quy định bảo vệ dữ liệu khá tốt. Giám đốc sản phẩm toàn cầu của Mozilla, Udbhav Tiwari, cho biết rằng “không ai thực sự biết những hệ thống này có độ an toàn đến đâu” và có rất nhiều lo ngại về quy trình, trách nhiệm và minh bạch liên quan đến các hệ thống AI có thể được sử dụng trong quá trình này.
Sự chuyển mình này trong ngành công nghiệp du lịch cũng đang thu hút nhiều công ty toàn cầu phát triển các hệ thống xác thực giúp người dân chứng minh danh tính của mình, thông qua việc liên kết với các cơ sở dữ liệu chính thức của chính phủ. Theo Adam Tsao, phó chủ tịch về danh tính số tại công ty an ninh Entrust, mọi người sẽ muốn biết cách dữ liệu của họ được sử dụng, những ai có quyền truy cập, và mục đích sử dụng. Câu hỏi đặt ra là liệu các thông tin đó có được sử dụng đúng cách hay không.