Bài viết này có gì
- Trình chặn quảng cáo là gì?
- Vì sao bạn cần chặn quảng cáo?
- Có phải lúc nào cũng chặn quảng cáo?
Lưu ý là bài viết này nói về khái niệm trình chặn quảng cáo chung chung, không nói về tiện ích mở rộng có tên Adblock mà mọi người hay gọi chung cho nó. Giống như đang nói về xe gắn máy chứ không phải nói về xe Honda.
Các trình chặn quảng cáo (ad-blocking) hay có khi gọi là trình lọc quảng cáo (ad-filtering) là một tính năng thuộc phần mềm có khả năng chặn hay thay đổi quảng cáo trực tuyến trong trình duyệt web, trong ứng dụng hay trong một mạng. Phổ biến nhất hiện nay là các tiện ích mở rộng chặn quảng cáo trên trình duyệt.
Theo trang Wikipedia, việc sử dụng phần mềm chặn quảng cáo trên thiết bị di động và máy tính để bàn được thiết kế để loại bỏ quảng cáo truyền thống đã tăng 41% trên toàn thế giới và 48% ở Mỹ từ quý 2 năm 2014 đến quý 2 năm 2015. Tính đến quý 2 năm 2015, 45 triệu người Mỹ đã sử dụng trình chặn quảng cáo.
Tính đến năm 2021, 27% người dùng Internet Hoa Kỳ đã sử dụng phần mềm chặn quảng cáo, với xu hướng tiếp tục tăng kể từ năm 2014.
Lý do người dùng dùng trình chặn quảng cáo
Ghét quảng cáo
Một số quảng cáo che văn bản làm cho nó khó đọc một phần, khiến trang web không thể sử dụng. Các trang ít lộn xộn hơn, thời gian tải trang nhanh hơn,… rất nhiều thứ trải nghiệm không thoải mái với quảng cáo khiến người dùng muốn chặn.
Bảo vệ quyền riêng tư
Giảm số lượng cookie HTTP, “dấu vân tay trình duyệt” và các kỹ thuật theo dõi hành vi người dùng từ các tracker của quảng cáo.
Tiết kiệm băng thông
Trên hầu hết các trang web, chỉ theo dõi người dùng và mã quảng cáo đã tạo nên phần lớn nội dung có thể tải xuống, do đó làm tăng đáng kể lượng dữ liệu được người dùng tải xuống.
Các lý do khác
- Tiết kiệm pin trên thiết bị di động hoặc máy tính xách tay.
- Ngăn các trang web không mong muốn tạo ra doanh thu quảng cáo từ lượt truy cập của người dùng.
Các phương pháp chặn quảng cáo
Phần lớn các phương pháp chặn quảng cáo đều liên quan đến chữ “lọc” (filter). Ví dụ lọc các nội dung Flash, nội dung hình ảnh cố định (ví dụ ảnh có kích thước banner là 720x90px), lọc tệp âm thanh hoặc video,… Dựa theo phương pháp này, các ứng dụng hay tiện ích mở rộng trình duyệt ra đời.
Các trình duyệt hiện tại như Microsoft Edge và Firefox cũng bao gồm hỗ trợ lọc nội dung ngay lập tức. Lọc nội dung có thể được thêm vào Firefox , các trình duyệt dựa trên Chromium, Opera , Safari và các trình duyệt khác có tiện ích mở rộng như AdBlock , Adblock Plus và uBlock Origin, và một số nguồn cung cấp danh sách bộ lọc được cập nhật thường xuyên.
Các tiện ích mở rộng còn lọc quảng cáo bằng cách ẩn các phần tử HTML hay XHTML cụ thể có liên quan đến quảng cáo. Một số tiện ích còn cho phép tuỳ chọn để bạn ẩn hẳn các phần không muốn xuất hiện, ví dụ menu bên phải chẳng hạn.
Vào đầu năm 2018, Google đã xác nhận rằng trình chặn quảng cáo tích hợp sẵn cho trình duyệt Chrome / Chromium nhằm chặn một số quảng cáo nhất định theo chỉ định của Tiêu chuẩn quảng cáo tốt hơn.
Phần mềm chặn quảng cáo
Đặc điểm của phần mềm so với tiện ích mở rộng là phần mềm cần được cài đặt vào hệ điều hành. Các chương trình này hoạt động bằng cách lưu vào bộ nhớ đệm và lọc nội dung trước khi nó được hiển thị trong trình duyệt của người dùng. Điều này tạo cơ hội để xóa không chỉ quảng cáo mà còn cả nội dung có thể gây khó chịu, không phù hợp hoặc thậm chí độc hại.
Các phần mềm này sử dụng một khái niệm gọi là proxy. Ưu điểm chính của phương pháp này là không bị hạn chế về triển khai (trình duyệt, kỹ thuật làm việc) và kiểm soát tập trung (proxy có thể được sử dụng bởi nhiều người dùng). Proxy rất tốt trong việc lọc quảng cáo, nhưng chúng có một số hạn chế so với các giải pháp dựa trên trình duyệt.
Hosts file
Cấu hình DNS được lưu trữ trong một tệp văn bản gọi là hosts file, theo mặc định chứa rất ít tên máy chủ và địa chỉ IP được liên kết của chúng. Việc chặn một số IP hay tên miền từ hosts file có thể ngăn không có nội dung từ các IP hay tên miền này hiển thị trên trình duyệt. Tuy nhiên cách này hiện tại bắt đầu ít phổ biến vì các nhà quảng cáo có thể mã hoá IP và tên miền máy chủ.
DNS filtering
Quảng cáo có thể bị chặn bằng cách sử dụng máy chủ DNS được định cấu hình để chặn quyền truy cập vào các miền hoặc tên máy chủ được biết là phân phát quảng cáo bằng cách giả mạo địa chỉ. Thao tác DNS là một phương pháp được sử dụng rộng rãi để kiểm soát những gì người dùng cuối nhìn thấy từ Internet nhưng cũng có thể được triển khai cục bộ cho các mục đích cá nhân.
Một trong những tiện ích phổ biến ở Việt Nam sử dụng kỹ thuật này là Adguard DNS.
VPN
Trên máy tính hay điện thoại, các ứng dụng có thể chạy kết nối VPN với tính năng lọc máy chủ lưu trữ riêng và địa chỉ DNS. Cách tiếp cận này cho phép ứng dụng chặn quảng cáo tải xuống các tệp máy chủ lưu trữ chặn quảng cáo và sử dụng chúng để lọc ra các mạng quảng cáo trên toàn bộ thiết bị.
Trên đây là các phương pháp chặn quảng cáo phổ biến nhất. Ngoài ra còn có các phương pháp được cung cấp bởii nhà mạng, thiết bị phần cứng,…
Hậu quả của việc chặn quảng cáo
Người dùng thì chắc không có đâu, hậu quả thuộc về những nhà quảng cáo trực tuyến và những nhà cung cấp nội dung (ví dụ trang Trải Nghiệm Số mà bạn đang xem đây). Việc chặn quảng cáo rộng rãi dẫn đến giảm doanh thu cho một trang web được quảng cáo duy trì.
Để đối phó, một số ấn phẩm kỹ thuật số đã chuyển đến khách hàng của họ để được trợ giúp. Ví dụ, The Guardian đang kêu gọi độc giả đóng góp để giúp bù đắp doanh thu quảng cáo đang giảm. Một dịch vụ mới có tên là Scroll, ra mắt vào tháng 1 năm 2020, đã làm việc với một số nhà xuất bản trang web hàng đầu để tạo mô hình đăng ký duyệt web không có quảng cáo trên tất cả các trang web được hỗ trợ.
Tuy nhiên không thành vấn đề, việc sử dụng trình chặn quảng cáo hay không là quyền của mỗi người dùng. Việc này là không thể tránh khỏi.
Xem thêm: Cách chặn quảng cáo trên trình duyệt hiệu quả nhất