Sailfish OS là hệ điều hành được phát triển bởi Jolla – nhóm nhân viên cũ của Nokia thành lập. Sailfish nghĩa là “cá buồm”, với nền tảng là hệ điều hành MeeGo OS.
Sailfish OS không khác gì bản nâng cấp từ MeeGo 1.2 lên 2.0. Nó được cài sẵn trên smartphone đầu tiên của Jolla ra mắt vào năm 2013 – một năm sau khi công ty này thành lập. Học tập cách làm của Apple, Jolla cũng tích hợp việc phát triển phần cứng và phần mềm trên một sản phẩm hoàn toàn độc lập, gắn chặt nhận dạng thương hiệu của nó với điểm độc đáo của phần cứng.
Điểm khác biệt đầu tiên về phần cứng là việc Jolla sử dụng các góc cạnh cứng thay vì bo tròn như phần lớn smartphone vào lúc đó. Một điểm đặc biệt khác là mặt lưng thiết bị. Jolla hy vọng có thể tìm được các đối tác để tạo nên các mặt lưng tùy chỉnh với nhiều tính năng khác nhau (ví dụ như tấm pin mặt trời hoặc bàn phím, …). Thậm chí công ty còn hợp tác với Rovio, hãng làm nên game Angry Birds để thiết kế mặt lưng, dù không có kết quả nào.
Lô đầu của thiết bị có giá hơn 500 USD đã được đặt mua hết chỉ trong vòng 45 ngày đầu ra mắt, chủ yếu ở châu Âu. Năm 2014, Jolla ra mắt chiếc “tablet crowdfunding đầu tiên trên thế giới” chạy Sailfish.
Sau một tháng, chiến dịch trên Indiegogo đã huy động được số vốn 2,5 triệu USD từ 20.000 người ủng hộ, vượt xa con số kỳ vọng ban đầu 380.000 USD. Tuy nhiên, chiếc tablet này bị trì hoãn nhiều lần và chỉ vài trăm thiết bị hoàn thiện được gửi tới người dùng.
Một vài tháng trước khi chiếc tablet đầu tiên xuất xưởng, Jolla thông báo tách bộ phận sản xuất phần cứng thành một công ty riêng biệt để tập trung phát triển Sailfish OS. Nhưng đến lúc này, vận may của công ty đã hết. Công ty bắt đầu đệ đơn xin cấu trúc nợ, một hình thức bảo hộ phá sản tại Phần Lan.
Tháng 12 năm 2015, đối tác sản xuất Trung Quốc của Jolla cho biết họ không thể cung cấp các bộ phận cần thiết cho chiếc tablet. Đến cuối năm 2015, chiếc tablet của Jolla đã chết. Công ty bên bờ vực phá sản và may mắn sau đó đã huy động được một khoản vốn 12 triệu USD từ một nhóm nhà đầu tư Phần Lan, những người quan tâm đến sự sống còn cho dự án Sailfish hơn là lợi nhuận trong tương lai gần. Từ đây, Jolla tập trung hoàn toàn vào Sailfish OS.
Có thể nói, hiệu năng và tính bảo mật chính là hai điểm mạnh của Sailfish OS. Mọi thao tác trên thiết bị đều diễn ra tức thời và không có độ trễ đáng kể, chỉ cần vuốt màn hình từ trái sang hoặc ngược lại để chuyển hướng các trang ứng dụng, truy cập nhanh vào các shortcut (phím tắt) được thiết lập sẵn ở ngoài màn hình khóa, tại đây cũng hiển thị cho bạn biết là ứng dụng nào đang chạy ngầm, và rất nhiều tính năng tiện ích khác.
Có thể nói, Sailfish OS đã tiết giảm tối đa việc sử dụng nút và menu như những gì chúng ta hay thấy trong Android hay iOS. Nó là một hệ thống hướng đến việc sử dụng tự nhiên và không bắt chước nhiều thành phần đã có hàng chục năm trên máy tính. Việc loại bỏ nút cứng cũng giúp việc sử dụng một tay được dễ dàng hơn so với các nền tảng di động khác và có thể trở thành nhân tố giúp Sailfish OS đứng tách biệt, đặc biệt là trên các máy màn hình lớn.
Tiếp theo là tính năng bảo mật, khi một công ty nào đó muốn sử dụng Sailfish OS, Jolla sẽ trao cho họ toàn bộ code của hệ điều hành. Jolla không can thiệp vào các giao thức bảo mật, vì vậy mà toàn bộ giao thức bảo mật trong các thiết bị Sailfish sẽ do chính các công ty sử dụng nó phát triển.
Tính đến thời điểm hiện tại thì Sailfish OS vẫn chưa xuất hiện nhiều và thiết bị chạy hệ điều hành này vẫn đếm trên đầu ngón tay. Chưa kể, Jolla đã gặp không ít khó khăn trên con đường duy trì và phát triển Sailfish OS.
Đương nhiên rồi, bán hệ điều hành di động của mình trên một thị trường đang hoàn toàn bị Android và iOS thống trị đâu phải là chuyện dễ dàng. Cuối cùng sau hơn một thập kỷ vật lộn để tìm chỗ đứng cho mình, chí ít thì Sailfish OS cũng đã tìm ra cách để cùng đứng cạnh hai gã khổng lồ Android và iOS, trong khi nhiều nền tảng khác đã liên tiếp gục ngã.
Thay vì tập trung vào thị trường tiêu dùng để đối đầu trực tiếp với Apple và Google, họ đã tìm được ra thị trường ngách với các khách hàng là chính phủ và doanh nghiệp tại Trung Quốc và Nga – những nơi đang muốn tránh xa sự độc quyền của hai nền tảng trên.
Họ đã phát triển được một cộng đồng các nhà phát triển trung thành bên cạnh mình tại các thị trường trên, cũng như một nhóm nhỏ những người vẫn tin vào Sailfish tại Mỹ, để tiếp tục phát triển và sử dụng hệ điều hành này. Những người này hàng ngày vẫn đang phát triển nên các client có thể chạy các ứng dụng như Facebook hay Twitter, hoặc tìm cách flash ROM của Sailfish lên các thiết bị khác – trong khi một số có thể chạy tốt, một số khác còn crash nhiều hơn là hoạt động.
Hiện tại dường như Sailfish đang có một cuộc sống mới và thậm chí có thể trở thành một đối thủ cạnh tranh tiềm năng với cả Google và Apple tại một số thị trường nào đó.
Tương lai phía trước vẫn còn nhiều điều bất ngờ, thành công hay thất bại của Jolla trong ngành công nghiệp smartphone ra sao chưa thể nào nói trước. Nhưng rõ ràng, càng nhiều hệ điều hành xuất hiện trên thị trường thì người dùng càng có thêm nhiều lựa chọn cho việc sử dụng thiết bị của mình.