Ban đầu, mình để router tự động cấp phát địa chỉ IP (DHCP) cho toàn bộ thiết bị trong nhà — tiện và nhanh. Nhưng càng dùng lâu, mình càng gặp nhiều rắc rối: mất kết nối, xung đột IP, và đôi khi các thiết bị “bốc hơi” khỏi mạng nội bộ. Mỗi lần router khởi động lại là một lần mình phải vào giao diện quản trị để tra lại IP của NAS, printer, hay mini PC. Mệt mỏi và tốn thời gian.
Vì sao mình quyết định chuyển sang IP tĩnh
Sau vài lần không thể truy cập NAS qua Tailscale, mình nhận ra vấn đề nằm ở chính cách DHCP hoạt động: nó “dynamically” cấp IP, nên mỗi lần router khởi động lại, mọi địa chỉ có thể thay đổi. Với mình — người đang vận hành một NAS TerraMaster F4-424 Max, một máy chủ Proxmox mini PC, máy in, và desktop Windows 11 — việc mất địa chỉ cố định khiến mọi thứ loạn lên.
→ Giải pháp: gán IP tĩnh cho toàn bộ thiết bị quan trọng.
Thiết lập IP tĩnh: Cách mình làm
Thay vì chỉ dựa vào DHCP reservation của router, mình gán IP tĩnh trực tiếp trên thiết bị, nhưng đảm bảo rằng các IP này nằm ngoài dải DHCP để tránh xung đột.
Ví dụ: router cấp phát từ 192.168.1.100 → 192.168.1.200, thì mình đặt thủ công:
-
NAS:
192.168.1.10 -
Desktop:
192.168.1.20 -
MacBook Air:
192.168.1.30 -
Máy in:
192.168.1.40 -
Mini PC:
192.168.1.50
Từ đó, việc truy cập SMB share, giao diện web, hay remote desktop trở nên cực kỳ nhanh và ổn định.
Hết xung đột, hết “bóng ma” MAC address
Một trong những thủ phạm mình không ngờ tới: MAC Address Randomization. Các thiết bị hiện đại (Windows, macOS, iOS) bật sẵn tính năng “ẩn danh” này khi kết nối Wi-Fi — điều đó khiến router nhận diện mỗi lần như một thiết bị mới và cấp IP khác nhau.
Giải pháp của mình:
-
Tắt MAC randomization trên toàn bộ thiết bị nội bộ.
-
Gán IP cố định tương ứng cho từng MAC thực.
Kể từ đó, không còn IP conflict, firewall rules ổn định, và VLAN hoạt động chính xác.
Trải nghiệm sau khi “chuyển nhà” sang IP tĩnh
-
Tốc độ truy cập nhanh và ổn định: NAS, printer, TV, Apple TV, console – tất cả luôn ở đúng địa chỉ quen thuộc.
-
Không còn phải tra IP trong router mỗi khi cần truy cập thiết bị.
-
Dễ dàng tạo firewall và port forwarding mà không sợ thay đổi.
-
Tách subnet cho khách để bảo mật tốt hơn (ví dụ:
192.168.2.xchỉ cho Wi-Fi khách).
Giờ đây, mình duy trì một file danh sách IP (có mô tả thiết bị) — chỉ cần nhìn là biết ngay toàn bộ sơ đồ mạng nhà mình.
Chuyển toàn bộ sang IP tĩnh giúp mình kiểm soát hoàn toàn hạ tầng mạng tại nhà. DHCP vẫn hữu ích — mình vẫn để router cấp IP động cho thiết bị di động hoặc khách. Nhưng với các thiết bị cốt lõi (NAS, server, printer, TV, console…), IP tĩnh chính là chìa khóa để:
-
Giữ kết nối nhất quán.
-
Dễ quản lý, bảo trì.
-
Và trên hết: giảm 90% rắc rối mạng nội bộ mà mình từng đau đầu.
DHCP phù hợp với người dùng phổ thông, nhưng nếu bạn có hơn 5 thiết bị cố định trong mạng, đặc biệt là NAS hoặc server, thì đã đến lúc nên chuyển sang IP tĩnh.