Cuối năm 2010, công ty IBM đưa ra dự báo về 5 sáng tạo công nghệ sẽ xuất hiện trong 5 năm tới. Năm 2016 sắp đến là năm cuối của tầm nhìn 5 năm khi ấy. Những sáng tạo được dự báo đã hoặc sắp trở thành hiện thực?
Ngày 6/12/2010, công ty IBM chào đón năm mới 2011 với dự báo Next 5 in 5, trình bày năm sáng tạo công nghệ quan trọng sẽ xuất hiện và thay đổi cuộc sống trong vòng năm năm tới. Những kỳ vọng đã được đặt vào khoảng thời gian 2011-2016. Năm mới 2016 sắp đến, tương lai đầy kỳ vọng đang trôi qua.
Kỳ vọng thứ nhất của IBM dự báo điện thoại có khả năng tạo ảnh toàn ký 3D (3D hologram). “Trong năm năm tới, bạn sẽ có thể giao tiếp với bạn bè dưới dạng ảnh toàn ký 3D theo thời gian thực, giống như trong phim. Phim và TV cũng chuyển qua dạng 3D. Ống kính toàn ký 3D ngày càng tinh tế và được thu nhỏ để có thể đặt vào điện thoại di động. Bạn sẽ có thể tương tác với hình ảnh, lướt Web và trò chuyện với bạn bè theo cách hoàn toàn mới”.
Ảnh toàn ký 3D mà IBM hình dung từng được thể hiện trong nhiều phim truyện dưới dạng vật thể ảo ba chiều đơn sắc (phim Jurassic World – 2015), cũng có khi đầy đủ màu sắc, trông hệt như vật thể thực (phim Tomorrowland – 2015). Thử hình dung người trò chuyện với bạn qua điện thoại xuất hiện trước mắt bạn như một hình nhân nhỏ bé, đứng lơ lửng, nhưng tựa như… bóng ma: bạn không chạm được, không nắm được. Tuy nhiên, bạn có thể dùng các động tác tay để điều khiển vật thể ảo (khiến chúng quay tròn, phóng to, thu nhỏ,…). Các nút bấm, tài liệu, thông báo,… đều có thể xuất hiện trước mắt dưới dạng vật thể ảo, tạo ra cách thức mới trong giao tiếp giữa người và máy.
Tuy đã có nhiều nỗ lực nghiên cứu theo hướng giống như hình dung của IBM, cho đến nay, ảnh toàn ký 3D tạo bởi điện thoại di động, quan sát được bằng mắt trần chưa hề xuất hiện. Trong khi đó, nghiên cứu theo hướng… ngược lại đã cho kết quả bước đầu: vật thể ảo xuất hiện khi người dùng đeo vào mắt một thiết bị đặc biệt. Thiết bị Hololens của Microsoft cùng với thông tin do công ty Magic Leap tiết lộ trong năm 2015 cho thấy việc tạo vật thể ảo ở bất cứ đâu trong không gian chung quanh người dùng đã được thử nghiệm thành công. Vật thể ảo được chiếu sáng phù hợp với ánh sáng trong môi trường thực, có thể bị che khuất một phần bởi vật thể thực (vật thể ảo không phải là sự chồng hình đơn giản). Magic Leap cho biết có thể khắc phục hoàn toàn hiện tượng mỏi mắt hoặc chóng mặt nhờ thiết bị tạo ảnh ngay trên võng mạc trong mắt người dùng, thay vì đặt màn hình trước mắt người dùng.
Kỳ vọng thứ hai của IBM dự báo sự đột phá trong giải pháp năng lượng cho thiết bị di động. “Trong năm năm tới, tiến bộ trong công nghệ pin và transistor cho phép thiết bị hoạt động với thời gian gấp 10 lần hiện nay. Những thiết bị nhỏ có thể hoàn toàn không dùng pin”.
Theo IBM, công nghệ transistor mới có thể tạo ra vi mạch tiêu thụ rất ít năng lượng. Nhờ vậy, thiết bị nhỏ như điện thoại di động và máy đọc sách có thể không cần pin và thu gom năng lượng từ chuyển động của người dùng. Người dùng chỉ cần lắc nhẹ điện thoại di động để sạc điện. Loại pin lithium-ion phổ biến sẽ được thay thế bằng loại pin khác, nhẹ hơn, trữ điện “đậm đặc” hơn nhiều lần.
Dựa trên công nghệ nano, các trung tâm nghiên cứu lớn (Viện công nghệ Massachusetts, Viện công nghệ Georgia,…) luôn tìm kiếm loại pin hoạt động theo nguyên lý mới và tìm kiếm giải pháp thu gom năng lượng từ chuyển động của người dùng. Có cả giải pháp tạo màng mỏng đặt trên màn hình cảm ứng, nhằm hấp thu năng lượng ánh sáng từ mặt trời và đèn điện. Nghiên cứu về giải pháp năng lượng cho thiết bị di động kích thích ý tưởng mới theo hướng khác: với công nghệ AllSee của Đại học Washington, màn hình cảm ứng hao điện có thể được thay bằng màn hình thường có bộ cảm biến nhận diện những động tác tay của người dùng (người dùng không cần chạm vào màn hình). Bộ cảm biến hoạt động thường trực nhưng không cần pin, mà dựa vào năng lượng sóng điện từ sẵn có trong môi trường. Bộ cảm biến nhận diện một động tác tay của người dùng nhờ sự biến đổi của sóng điện từ do động tác ấy gây ra. Công nghệ AllSee được thử nghiệm thành công trên điện thoại Nexus, cho phép mở khóa và điều khiển điện thoại dù điện thoại nằm trong túi xách kín.
Tuy nhiên, trong hiện tại, pin lithium-ion vẫn tiếp tục phổ biến trên thị trường. Thiết bị nhỏ như đồng hồ thông minh vẫn dùng pin lithium-ion. Công nghệ pin cho thiết bị điện tử trong thực tế vẫn chưa thay đổi về chất so với mười năm trước. Loại pin nhiên liệu (fuel cell) có khả năng trữ điện lớn vẫn có kích thước lớn, chưa thể thu nhỏ để dùng cho thiết bị di động.
Kỳ vọng thứ ba của IBM dự báo khả năng thu thập dữ liệu khổng lồ có thể giải quyết vấn đề môi trường nan giải. “Trong năm năm tới, bộ cảm biến trong điện thoại của bạn, trong xe hơi của bạn, ngay cả tin nhắn do bạn gửi đi đều giúp các nhà khoa học có được bức tranh thời gian thực về môi trường. Bạn có thể đóng góp dữ liệu cho việc chống lại hiện tượng nóng lên toàn cầu, giúp cứu vớt các loài sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng, giúp theo dõi các loài sinh vật có tính xâm lấn, đe dọa hệ sinh thái. Trong năm năm tới, sẽ xuất hiện đông đảo những ‘nhà khoa học công dân’, dùng bộ cảm biến sẵn có của mình để tạo ra dữ liệu khổng lồ cho nghiên cứu khoa học”.
Dữ liệu về môi trường cũng có thể được thu nhận từ “mạng Internet của vật dụng” (Internet of Things – IoT). Việc xử lý theo thời gian thực dữ liệu khổng lồ thu nhận theo cách như vậy cũng giúp dự báo chính xác thảm họa (động đất, sóng thần,…) và đánh giá chính xác tình trạng thiệt hại sau thảm họa, rất cần thiết cho hoạt động cứu nạn.
IBM đã phát triển giải thuật tại các trung tâm dữ liệu lớn, đủ sức xử lý dữ liệu khổng lồ theo thời gian thực. Tuy nhiên, giải pháp theo dõi môi trường dựa vào tầng lớp “nhà khoa học công dân” chỉ mới được thử nghiệm trên phạm vi nhỏ, chưa trở thành hành động toàn cầu. Hiện chưa có giải pháp hiệu quả để chống lại hiện tượng nóng lên toàn cầu (làm nước biển dâng lên).
Kỳ vọng thứ tư của IBM dự báo khả năng thu thập dữ liệu khổng lồ có thể giải quyết vấn đề cá nhân. “Trong năm năm tới, công nghệ phân tích dữ liệu cho phép mọi người tối ưu hóa thời gian di chuyển trên đường. Dựa vào mô hình toán học mới, các nhà nghiên cứu của IBM có thể tính đến nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thời gian để một người đi từ nhà đến nơi làm việc”. Các yếu tố ấy bao gồm lộ trình đã chọn, tai nạn giao thông, việc tu sửa đường đang được tiến hành hoặc đang lên kế hoạch, thời tiết,…
IBM hy vọng bộ cảm biến từ mạng IoT và từ điện thoại của người dùng có thể giúp hệ thống điều hành giao thông biết rõ lộ trình dự kiến của mỗi người trên đường. Nhờ vậy, có thể tự động cung cấp thông tin hướng dẫn thích hợp cho từng người để có thể chọn lộ trình tối ưu, giúp mỗi người đến nơi nhanh nhất.
Cũng như kỳ vọng thứ ba, kỳ vọng thứ tư có mối liên hệ với “sở trường” của IBM trong việc xử lý dữ liệu trên quy mô rất lớn. Nhưng các dự án có quy mô rất lớn thường gặp nhiều trở ngại.
Kỳ vọng thứ năm của IBM mong muốn thu hồi nhiệt năng từ các trung tâm dữ liệu lớn. Số lượng trung tâm dữ liệu lớn ngày càng nhiều. Sức nóng từ vô vàn bộ xử lý mạnh mẽ tỏa vào môi trường một cách lãng phí. Công nghệ truyền nhiệt mới có khả năng làm mát nhanh bộ xử lý, định hướng lượng nhiệt lớn vào thiết bị trữ năng để dùng vào lúc thích hợp, tại nơi thích hợp. Điều này đang trở thành hiện thực vì là lợi ích thiết thân của từng trung tâm dữ liệu. Nhiệt năng của các trung tâm dữ liệu tại Thụy Sĩ và Phần Lan đang giúp sưởi ấm vào mùa đông.
Trong khi tương lai lừng lững tiến đến để rồi trôi vào quá khứ, những kỳ vọng có thể hiện hình, có thể biến dạng, có thể tan biến hoặc còn mờ nhạt ở phía chân trời cùng những kỳ vọng mới.
NGỌC THẠCH (Theo e-CHÍP Mobile)