Jon Shafer’s At the Gates là một tựa game chiến thuật khá hấp dẫn nhưng không phải dành cho tất cả.
Dòng game chiến thuật từ xưa đến nay luôn là một trong những “tiêu điểm nóng” của người chơi do bề dày lịch sử. Thế nhưng, dòng game này đang ngày càng phát triển chia nhánh để đi theo hướng phức tạp hơn, với khởi điểm là những tựa game chiến thuật quy mô cực lớn hay còn gọi là 4X: Explore (khám phá), Expand (mở rộng), Exploit (khai thác) và Exterminate (tiêu diệt). Jon Shafer’s At the Gates là một trong số này với tên tuổi được bảo chứng từ nhà thiết kế Jon Shafer, từng là thiết kế trưởng của tựa game Civilization V.
Jon Shafer’s At the Gates đưa người chơi đến với thời Trung cổ. Đây là thời đại được mệnh danh thời kỳ đen tối trong lịch sử do sự suy thoái về dân số, văn hóa và kinh tế diễn ra ở Tây Âu sau sự suy tàn của Đế chế La Mã. Trò chơi đưa bạn vào vai người đứng đầu một bộ tộc, cố gắng tìm cách dẫn dắt bộ tộc của mình liên kết với những bộ tộc khác để sinh tồn trong xã hội thời đó. Mục tiêu cuối cùng của người chơi là “truất ngôi” của một trong hai phe La Mã trong game. Bạn có thể sử dụng tài dụng binh để đè bẹp đối phương nhưng cũng có thể chiến thắng bằng kinh tế và văn hóa để được công nhận là Magister Millitum. Thế nhưng, nói dễ hơn làm.
Ở thời điểm ban đầu, trò chơi chỉ cho phép bạn trải nghiệm một nền văn hóa. Các nền văn hóa còn lại sẽ được mở khóa dần dựa trên trải nghiệm của người chơi thông qua việc tiếp xúc và tương tác với các nền văn hóa đó bằng nhiều cách, chẳng hạn như chiếm thành phố chính của họ hay lập một liên minh quân sự với họ, tùy ở cách mà bạn muốn. Mỗi nền văn hóa sẽ có một số lợi thế khác nhau, nhưng về cơ bản cũng không khác biệt nhiều về yếu tố gameplay cơ bản. Trò chơi sử dụng một số yếu tố màn chơi phát sinh ngẫu nhiên bằng thuật toán để mang đến giá trị chơi lại cao, đồng thời trải nghiệm hấp dẫn hơn.
Đơn cử như Goths, nền văn hóa đầu tiên mà bạn có thể trải nghiệm khi mới lần đầu đến với trò chơi vốn là những người dân du mục. Người chơi được cấp sẵn một số tài nguyên và ba bộ tộc được phát sinh ngẫu nhiên sẽ gia nhập bộ tộc của bạn. Mỗi bộ tộc gia nhập sẽ được gắn ngẫu nhiên một đặc tính nhất định mà trong game gọi là trait. Đặc tính này có thể tốt hoặc xấu không thể biết trước, chẳng hạn như bộ tộc nào bị gắn trait Craven sẽ không có khả năng chiến đấu nên không phù hợp với các hoạt động chinh chiến.
Bộ tộc đóng một vai trò khá quan trọng trong Jon Shafer’s At the Gates. Mọi khía cạnh cần đến quyết định của người chơi đều xoay quanh các bộ tộc. Họ sẽ là người đáp ứng mọi nhu cầu trong xã hội của bạn, nhưng yếu tố trait nói trên khiến mỗi bộ tộc chỉ phù hợp với một đóng góp nhất định mà thôi. Chẳng hạn như bạn không nên giao cho bộ tộc có trait Craven lo việc bày binh bố trận cho các hoạt động quân sự nếu không muốn chuốc lấy thất bại. Hoặc như trait Green Thumb là một lựa chọn hợp lý để giao cho các nhiệm vụ liên quan đến nông nghiệp, trồng cây gieo hạt.
Trait là một hệ thống khá thú vị trong Jon Shafer’s At the Gates, vì nó buộc người chơi phải tùy cơ ứng biến với những đặc tính được gán ngẫu nhiên cho các bộ tộc. Tất nhiên bạn vẫn có thể chơi gian lận bằng cách chơi lại từ đầu nếu các bộ tộc khởi đầu không nhận được những trait mang lại nhiều lợi thế, nhưng lối trải nghiệm “khôn lỏi” này sẽ khiến bạn gặp khó khăn về sau khi không cố gắng tự thân vận động với yếu tố gameplay đặc trưng của trò chơi. Mặc dù trải nghiệm rất lâu về sau bạn có thể điều chỉnh lại đặc tính của bộ tộc khi mở khóa được bảng đặc tính này ở cấp độ cao hơn, nhưng đó lại là một câu chuyện khác và không phải diễn ra một sớm một chiều trong trải nghiệm.
Nếu đã từng trải nghiệm các tựa game Civilization gần đây, bạn sẽ dễ dàng tiếp cận Jon Shafer’s At the Gates do cả hai có nhiều điểm khá tương đồng. Chẳng hạn như bản đồ cũng sử dụng các ô lục giác với yếu tố địa hình đa dạng được phát sinh ngẫu nhiên bằng thuật toán. Tuy nhiên, trò chơi có vấn đề rất lớn với hệ thống dò đường, thường xuyên không hiểu được yêu cầu di chuyển của người chơi mà hay bị mắc kẹt lại ở một vị trí nào đó khiến tôi không thể nào hiểu được. Muốn “qua cầu bình yên” thì bạn chỉ có cách ra lệnh cho bộ tộc di chuyển từng bước một rất mất thời gian. Tôi tin chắc đây không phải là tính năng mà là lỗi game, nhưng sau khi phát hành một thời gian mà đến nay vẫn chưa thấy nhà phát triển tung bản vá khắc phục.
Giao diện của trò chơi chắc chắn cũng không phải là điểm cộng. Nó chỉ ở mức cơ bản và tốn của bạn không ít thời gian để tập làm quen, đặc biệt khi phần lớn thời gian của người chơi là đọc chữ và việc xem xét đặc tính của các bộ tộc nhằm giao cho họ những công việc phù hợp nhất. Bên cạnh yếu tố này, người chơi còn phải lo đến thực phẩm cho bộ tộc trong từng lượt chơi, do vậy việc tìm kiếm nguồn thực phẩm ổn định luôn là mối quan tâm hàng đầu. Bạn không thể nhịn đói ngày này sang ngày khác để làm việc và trong game thì các bộ tộc cũng vậy. Họ phải hái hoa quả, thu hoạch cây trồng và nhiều việc khác để vừa có “kế sinh nhai” vừa có gì thứ để nuôi sống mọi người.
Vấn đề ở chỗ, mọi thứ phức tạp hơn bạn tưởng. Jon Shafer’s At the Gates đưa khá nhiều yếu tố trong đời thật vào trải nghiệm, tạo nên một trải nghiệm hết sức phức tạp. Đơn cử như việc thu hoạch thực phẩm từ lúa mì cũng cần phải xây Wheat Plantation để không làm cạn kiệt nguồn tài nguyên này. Tuy nhiên, muốn xây được công trình nói trên thì bạn cần các bộ tộc lần lượt có những đặc tính Diggers, Block Cutters để đào tài nguyên khoáng sản và sản xuất cần thiết cho việc xây dựng công trình nói trên. Nhưng đó chỉ là mới nói vắn tắt vì để lên được Block Cutters, người chơi phải nghiên cứu ngành nghề này trước và làm hàng loạt công việc linh tinh khác mới có thể xây dựng được Wheat Plantation mà bạn cần.
Có được công trình này rồi, người chơi còn phải làm rất nhiều thứ khác tương tự vậy để có thể tạo ra được nguồn thực phẩm mà bạn cần ban đầu. Nói một cách đơn giản là bất kỳ việc gì trong Jon Shafer’s At the Gates cũng đều hết sức phức tạp, phải qua nhiều khâu nhiều tầng khác nhau trước khi đạt được mục đích cuối cùng của người chơi. Nó khá giống với mọi thứ ngoài đời thật, khi khối lượng quản lý vĩ mô mà bạn phải để mắt đến là cực lớn. Điểm khác biệt ở đây là ngoài đời thật thì có nhiều người làm “chủ xị” ở mỗi khâu và chỉ quản mỗi việc đó thôi. Trong Jon Shafer’s At the Gates thì tất cả những khâu từ nguyên liệu cho tới thành phẩm đều do một mình người chơi quản lý.
Chỉ đến khi trải nghiệm, bạn mới thấy đó là một khối lượng công việc hết sức đồ sộ và cực kỳ phức tạp, chắc chắn không dành cho những ai chỉ muốn một trải nghiệm casual đơn giản. Đây kỳ thực là một tựa game dành cho những người chơi kỳ cựu của thể loại chiến thuật theo lượt quy mô cực lớn 4X. Thậm chí, dù đã kinh qua nhiều tựa game thuộc thể loại này, nhưng tôi vẫn mất hơn nửa ngày để tìm hiểu được cách thức hoạt động của những yếu tố gameplay của trò chơi. Vấn đề này có thể là một điều rất khó chấp nhận với không ít người chơi thiếu kiên nhẫn.
Sau cuối, Jon Shafer’s At the Gates mang đến một trải nghiệm 4X cực kỳ phức tạp, hoàn toàn không phù hợp với phần lớn đối tượng người chơi. Đây là một tựa game chiến thuật cực kỳ kén người chơi, có thể tiêu tốn của bạn hàng chục giờ chỉ để tìm hiểu các yếu tố gameplay cơ bản của nó. Điểm trừ lớn nhất của trò chơi là không đặt nặng yếu tố chiến thuật trong chiến đấu và còn khá nhiều lỗi linh tinh. Đồ họa kiểu vẽ màu nước khá đẹp nhưng nhạc của game lại không ấn tượng. Quan trọng hơn hết là nếu không có trình độ tiếng Anh kha khá thì trò chơi tuyệt đối không dành cho bạn. Ngoài các vấn đề trên, nếu muốn tìm một tựa game chiến thuật để bạn có thể đắm chìm trong đó với trải nghiệm kiểu “thêm một lượt nữa thôi” quen thuộc, đây vẫn là một cái tên rất đáng để mắt.
Jon Shafer’s At the Gates hiện chỉ được phát hành cho PC (Windows, macOS, Linux).
Bài viết sử dụng game do nhà phát hành hỗ trợ.