Hai nhà khoa học Geoffrey Hinton và John Hopfield đã được vinh danh với giải thưởng Nobel Vật Lý nhờ những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Công trình của họ tại Đại học Toronto và Đại học Princeton đã đặt nền móng cho sự phát triển của mạng nơron nhân tạo — hệ thống máy tính được thiết kế phỏng theo cấu trúc của não người. Từ những năm 1980, khám phá của Hinton và Hopfield đã mở ra khả năng cho máy móc “học theo ví dụ” bằng cách mô phỏng cách bộ não con người tạo liên kế. Điều này đã trở thành cơ sở cho nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo nổi bật ngày nay, từ tạo sinh ngôn ngữ đến nhận diện hình ảnh.
Là một trong những người tiên phong trong lĩnh vực này, Hinton, người được mệnh danh là “Bố già AI“, bày tỏ sự vinh dự khi nhận giải thưởng này. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận cảm giác “hối tiếc một phần” về công trình cả đời đã đóng góp do các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến AI mà ông từng giúp phát triển. Ông đã cảnh báo về khả năng công nghệ bị lợi dụng cho mục đích xấu, điều mà ông cho rằng rất khó để ngăn chặn. Hinton đã rời Google vào năm 2023 để công khai những lo ngại của mình về công nghệ do mình góp phần tạo ra, một bước ngoặt đáng chú ý trong sự nghiệp của ông.
Một trong những đóng góp quan trọng của Hinton là phát triển máy Boltzmann, một mô hình tạo sinh. Bằng cách sử dụng các công cụ từ vật lý thống kê, Hinton cùng đồng nghiệp đã huấn luyện máy Boltzmann thông qua các ví dụ, qua đó giúp phân loại hình ảnh hoặc tạo ra các mẫu mới. Quan hệ đối tác này đã tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của học máy trong những thập kỷ gần đây.
Hệ thống mạng Hopfield của John Hopfield cũng là một đỉnh cao, sử dụng lý thuyết vật lý để mô phỏng các đặc điểm vật liệu dựa trên spin nguyên tử. Mạng này được đào tạo để tìm ra giá trị tối ưu giữa các nút, giúp tái tạo chính xác các hình ảnh đã lưu ngay cả khi hình ảnh bị biến dạng hoặc thiếu sót. Khả năng tự điều chỉnh để giảm năng lượng đã lưu khiến mạng này trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc xử lý dữ liệu không hoàn hảo.
Mặc dù tương lai của AI hứa hẹn nhiều điều tuyệt vời, nhưng Hinton không quên cảnh báo về những hậu quả tiêu cực tiềm tàng, nhất là nguy cơ công nghệ vượt khỏi tầm kiểm soát của con người. “Chúng ta chưa từng có kinh nghiệm với những thứ thông minh hơn con người. Đó có thể sẽ là một điều kỳ diệu trong nhiều khía cạnh, nhưng cùng lúc cũng đáng lo ngại”, ông phát biểu trong một cuộc gọi báo chí. Bằng tất cả tâm huyết của mình, Hinton vẫn không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá cẩn thận sự phát triển của AI để tránh các rủi ro không mong muốn trong tương lai.