Tại buổi họp báo thông tin về Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) giữa kỳ 2018 mới đây, ông Nguyễn Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI tiếc nuối cho biết Tổng Giám đốc Samsung vừa công bố ý định đưa 200 nhà cung ứng linh kiện phụ tùng từ nước ngoài vào đầu tư tại Việt Nam để cung ứng cho công ty này.
Theo ông Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại Công nghiệp VN (VCCI) thì điều này là tin vui, vừa là tin buồn. Bởi đúng là doanh nghiệp nước ngoài vào thêm 200 công ty thì góp phần cho Việt Nam sẽ phát triển công nghiệp hỗ trợ ở Thái Nguyên và vùng lân cận, nâng cao giá trị cho nền kinh tế. Nhưng buồn là vì sao không phải là 200 công ty trong nước làm chủ công nghiệp hỗ trợ cho Samsung?
Sự kiện này lại xới lên vấn đề phát triển công nghiệp hỗ trợ mà nhiều năm qua VN mong muốn phát triển mà vẫn đi rất chậm. Mà lý do là vì công nghệ lạc hậu, quy mô sản xuất chưa theo kịp của các doanh nghiệp VN. Nhưng đằng sau của nguyên do này chính là thiếu vắng chiến lược phát triển và hỗ trợ tầm cỡ quốc gia.
Bởi vì công nghiệp hỗ trợ không thể tự nhiên có từ sự nỗ lực đơn lẻ của các doanh nghiệp mà phải nằm trong tổng thể của chuỗi cung ứng. Bài học từ Hàn Quốc cho thấy vấn đề này trong những ngành quan trọng như ô tô, tàu biển.
Theo các chuyên gia thì Hàn Quốc có vị trí rất thuận lợi cho ngành công nghiệp ô tô, vì nằm giữa Nhật Bản của công nghệ cao, giá thành cao và Trung Quốc đang phát triển, chi phí thấp. Vì vậy, một trong những ưu điểm lớn của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản là có sự cân bằng giữa chi phí và chất lượng. Song vị trí địa lý thuận lợi này không thể mang đến thành công nếu nước này không có chuỗi cung ứng hoàn hảo.
Việc Samsung kéo 200 doanh nghiệp phụ trợ vào VN là cách làm quen thuộc từ các tập đoàn hàng đầu của Hàn Quốc. Mà VN không thể đơn thuần chen chân vào đó mà cần tạo dựng ra một hệ thống sản xuất và chuỗi cung ứng của riêng mình. Nếu không thì vài doanh nghiệp nhỏ lẻ VN có cung ứng cho các tên tuổi lớn như Samsung thì cũng không hiệu quả. Mà nếu Samsung có tạo điều kiện thì cũng chỉ là cho thêm phần vui vẻ hơn là hiệu quả thực sự cho họ. Vì hệ thống cung ứng hoàn thiện, đồng bộ mới là cái họ cần và mới tạo ra sức mạnh cạnh tranh cho chính họ.
Vì vậy nỗi buồn của ông Lộc và các doanh nghiệp VN sẽ còn kéo dài, cho tới khi người VN thực sự tìm ra cách làm như người Hàn Quốc đã từng làm thành công. Và cái cần là những hành động thực sự chứ chỉ dừng ở mức kêu gọi hay hô khẩu hiệu suông sẽ không có kết quả.