Facebook Live là tính năng cho phép người dùng truyền hình trực tiếp những gì đang diễn ra hiện tại tại nơi bạn thực hiện. Mọi người dùng Facebook đều có thể “làm truyền hình”. Truyền hình trực tiếp (theo thời gian thực) không chỉ là chức năng mới của Facebook, mà dường như đang tạo ra Facebook mới, khác hẳn với Facebook mà mọi người đã quen thuộc.
Ngày 4/4/2016, nhân dịp phát hành đĩa phim Star Wars: The Force Awakens, công ty Disney dùng chức năng Live của Facebook để truyền hình trực tiếp cuộc phỏng vấn Daisy Ridley – nữ diễn viên chính của phim (vai Rey). Có khoảng 1,1 triệu khán giả dùng Facebook để theo dõi cuộc phỏng vấn và đặt câu hỏi cho Ridley. Tổng số lượt xem (tính cả lượt xem lại cuộc phỏng vấn) lên đến gần 2 triệu. So với các chương trình truyền hình trực tiếp trên TV, đó không phải là điều gây ấn tượng. Tuy nhiên, so với những đoạn phim bình thường (không theo thời gian thực, không có tính tức thời) liên quan đến người nổi tiếng trên Facebook, hàng triệu khán giả khắp thế giới đồng thời theo dõi Ridley là kết quả vượt xa sự mong đợi của những người tổ chức sự kiện truyền thông ở Disney. Họ bất ngờ khi những biểu tượng cảm xúc của khán giả ào ạt bay qua khung nhìn của cuộc phỏng vấn trên Facebook sau mỗi lời đáp của Ridley. Công ty Disney cũng phấn khích vì hầu hết khán giả theo dõi cuộc phỏng vấn cho đến khi kết thúc.
Trong lễ trao giải Oscars 2016, diễn viên hài Kevin Hart thỉnh thoảng tạm ngưng trò chuyện với bạn bè, chuyển qua dùng Facebook Live trên điện thoại để nói với những người đang dõi theo anh. Hàng trăm ngàn người hâm mộ Hart dùng Facebook để quan sát những gì đang diễn ra trên thảm đỏ, được ghi nhận tức thời từ ống kính điện thoại của Hart, thích thú lắng nghe lời tường thuật bông đùa của anh. Hart hoan hỉ: “Thật thú vị khi có thể thu hút sự chú ý của hàng trăm ngàn người trong 15 hoặc 20 phút. Mọi người đều cười vui với tôi như thể tôi đang đứng trên sàn diễn, nhưng thực ra tôi đâu có diễn, tôi đang là chính tôi”.
Fidji Simo – giám đốc sản phẩm của Facebook – nhận xét: “Đoạn phim truyền hình trực tiếp ở Facebook thường có số lượt bình luận gấp mười lần đoạn phim bình thường”. Công chúng yêu thích truyền hình trực tiếp vì họ có thể tương tác tức thời với người mà họ hâm mộ, có thể theo dõi phản ứng tức thời của người nổi tiếng, không theo kịch bản nào, có thể thực sự đánh giá độ sắc sảo trong cách suy nghĩ và diễn đạt của người mà họ quan tâm. Truyền hình trực tiếp mang hơi thở cuộc sống thực, gần như thoát khỏi sự dàn dựng, cắt xén.
Không phải những người nổi tiếng đều biết cách trò chuyện với công chúng bằng Facebook Live. Do vậy, Facebook thiết lập trung tâm truyền thông mang tên Facebook Media Central (FBMC) tại văn phòng ở New York, tổ chức như một trường quay của đài truyền hình để mời gọi những người của công chúng. Mỗi ngày, FBMC đón tiếp và hướng dẫn nhiều lượt diễn viên, ca sĩ, vận động viên,… đến giao lưu với những người dõi theo mình ở Facebook. Có nguồn tin khẳng định Facebook đang chi trả cho những người nổi tiếng để thực hiện hoạt động như vậy.
Mark Zuckerberg – giám đốc điều hành Facebook – nhiều lần khẳng định Facebook là công ty công nghệ, hoàn toàn không có ý định trở thành công ty truyền thông. Dù vậy, hoạt động của Facebook vẫn có nhiều nét đặc trưng của một công ty truyền thông. Nhưng Facebook “làm truyền hình” chủ yếu để khơi nguồn sáng tạo từ người dùng, để mọi người dùng Facebook có thể trở thành người “làm truyền hình”. Facebook hiểu rõ giao tiếp theo thời gian thực là hướng phát triển có tính chiến lược, là nhu cầu của mọi người, chứ không chỉ của những người nổi tiếng.
Một ngày tháng 2/2016, Zuckerberg trở lại văn phòng của anh sau hai tháng nghỉ việc để chăm sóc con gái mới sinh. Buổi họp đầu tiên của Zuckerberg tại Facebook bàn về việc phát triển chức năng truyền hình trực tiếp Live. Chức năng Live xuất hiện trong ứng dụng Facebook trên điện thoại từ tháng 8/2015. Người dùng chỉ đơn giản bấm nút Live để hình ảnh ghi nhận bởi ống kính điện thoại của mình được gửi tức thời đến những người quan tâm. Lúc đầu, chức năng Live chỉ dành cho những người nổi tiếng và giới phóng viên. Trong tháng 12/2015, chức năng Live đến với mọi người dùng Facebook, cạnh tranh với chức năng tương tự đã có từ trước ở các ứng dụng YouNow, Meerkat, Snapchat và Periscope (thuộc Twitter). YouTube ngày nay cũng đã có chức năng truyền hình trực tiếp.
Tại cuộc họp, Zuckerberg và ban lãnh đạo Facebook quyết định sử dụng mọi nguồn lực có thể để tăng tốc “cuộc chơi” truyền hình trực tiếp: tăng cường số lượng người lập trình cho Live, từ hơn chục người lên đến 150 người, mở rộng cơ sở hạ tầng, giải quyết các vấn đề của mạng máy chủ dùng cho Live. Để xử lý theo thời gian thực dữ liệu cuồn cuộn ập đến từ người dùng chức năng Live khắp thế giới, Facebook gấp rút nâng cấp bộ xử lý máy chủ, thiết bị mạng. Thiết bị lưu trữ cũng được tăng cường, chuẩn bị cho sự mở rộng không có giới hạn trong tương lai. Đó là các vấn đề thuộc quy mô vượt xa khả năng của các công ty bình thường, nhưng là những gì Facebook sẵn sàng đón nhận như một sứ mạng. Sau cuộc họp, Zuckerberg gửi một bức thư điện tử dài cho nhân viên, trình bày chức năng truyền hình trực tiếp như một hướng chiến lược cho tương lai của Facebook.
Maher Saba – người chịu trách nhiệm việc phát triển hạ tầng cho chức năng Live – nói vui: “Đọc thư của Zuck, tôi nghĩ đến phim Jaws. Chúng tôi cần chiếc tàu lớn hơn”. Saba liên tưởng đến cuộc săn cá mập trong phim Jaws (1975), nghĩ về con cá mập to lớn khác thường kéo chìm chiếc tàu của đội săn. Đối với Facebook, đây là cuộc “săn cá mập” không thể tránh và phải thành công.
Nhìn lại hoạt động của chức năng Live trong thời gian qua, Zuckerberg nhận định: “Điều thực sự làm chúng tôi ngạc nhiên là không chỉ những người của công chúng cần dùng Live. Nhiều người, đặc biệt là những người trẻ và lứa tuổi thiếu niên, thích dùng Live như một phương tiện mới, không cầu kỳ, để chia sẻ cảm xúc hàng ngày”.
Có thể hình dung rằng Zuckerberg không thực sự ngạc nhiên, Live đã hoạt động đúng như thiết kế, đúng như mong đợi của anh. Theo thiết kế, Live có thể được dùng trong vòng giao tiếp riêng tư của nhóm bạn. Người dùng Live cảm thấy thoải mái, không cần dàn dựng, không cần kịch bản, vì Live đơn giản là live, là diễn biến tự nhiên của cuộc sống. Người trẻ dùng Live để bạn bè ở xa có thể cùng mình tham gia tức thời vào một buổi họp mặt và sau đó giữ lại trọn vẹn những hình ảnh, những lời tếu táo trao đổi qua lại, những biểu tượng cảm xúc xuất hiện trong từng khoảnh khắc. Có lẽ Live đang tạo nên một phong cách giao tiếp “không cầu kỳ” được ưa chuộng trên Facebook giống như phong cách ngắn gọn ở Twitter. Ở Twitter, sự hạn chế chiều dài tin nhắn không những không gây phiền phức cho người dùng mà thậm chí khiến người dùng cảm thấy dễ chịu khi có thể phát biểu cực ngắn mà không bị chê trách.
Nếu người dùng Facebook bước ra khỏi nhóm bạn nhỏ của mình và quan tâm đến thế giới, họ có thể tìm trên bản đồ toàn cầu của Live để biết trong thời điểm hiện tại ở những nơi đâu đang có người truyền hình trực tiếp, đang có người muốn tường thuật, muốn thể hiện, muốn thảo luận, bất kể họ là người nổi tiếng hay không nổi tiếng.
Khi được hỏi rằng liệu Facebook có đang tìm cách lôi kéo khán giả, cạnh tranh với các đài truyền hình, các hãng thông tấn trên toàn cầu hay không, Zuckerberg trả lời nhẹ nhàng: “Tôi nghĩ mọi người không nhất thiết phải chọn bên này hoặc bên kia, mọi người có thể theo dõi những gì họ quan tâm bằng cả hai cách. Chúng tôi chỉ đơn giản cung cấp một chức năng mới”.
Lại có thể hình dung Zuckerberg không thực sự xem Facebook Live chỉ đơn giản là một chức năng mới. Nếu Live thành công như Zuckerberg mong đợi, Facebook sẽ trở thành phương tiện giao tiếp thời gian thực của thế giới (giống như Twitter), Facebook sẽ trở thành phương tiện truyền thông chủ yếu mỗi khi có những sự kiện, những điểm nóng tại bất kỳ đâu. Những “ngôi sao truyền thông” trên Facebook sẽ liên tiếp hiện ra từ bóng tối ở bất kỳ đâu. Facebook không cần cạnh tranh với các đài truyền hình vì các đài truyền hình sẽ phải dùng Live như một kênh truyền thông, nghĩa là trở thành một phần của Facebook. Và cũng không khó hình dung sự xuất hiện những “đài truyền hình” chỉ hoạt động trên Facebook.